Τα εργασιακά δικαιώματα των εγκύων

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΓΚΥΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ

1. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σύμφωνα με τον Ν. 1483/1984-άρθρο 15, όπως, τροποποιήθηκε με τον Ν. 3996/2011-άρθρο 36, απαγορεύεται και είναι απολύτως άκυρη η καταγγελία της σχέσης εργασίας εργαζόμενης με σύμβαση εργασίας αορίστου χρόνου, τόσο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, όσο και για το χρονικό διάστημα 18 μηνών μετά τον τοκετό ή κατά την απουσία της για μεγαλύτερο χρόνο λόγω ασθένειας που οφείλεται στην κύηση ή τον τοκετό, έκτος αν υπάρχει σπουδαίος λόγος για την καταγγελία.

Ο εργοδότης δεν μπορεί να προβεί σε απόλυση εγκύου ακόμα κι αν ο ίδιος ή και η εργαζόμενη δεν γνώριζαν την ύπαρξη εγκυμοσύνης. Σε περίπτωση, βέβαια, δικαστικής διαμάχης, το δικαστήριο μπορεί να κρίνει την κακή πίστη της εργαζόμενης. Σε περίπτωση, που έχει γίνει προειδοποίηση καταγγελίας σύμβασης εργασίας και κατά τη διάρκειά της η εργαζόμενη καταστεί έγκυος, τότε δεν ισχύει η προστασία κατά της απόλυσης.

Η προστασία κατά της απόλυσης ισχύει για τις συμβάσεις αορίστου χρόνου Στις συμβάσεις ορισμένου χρόνου ισχύει μόνο μέχρι το χρόνο λήξης τους.

Ως σπουδαίος λόγος δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ενδεχομένη μείωση της απόδοσης της εργασίας της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη, για το θηλασμό και τις αυξημένες φροντίδες για την ανατροφή του παιδιού.

Αντίθετα, σπουδαίος λόγος μπορεί να αφορά π.χ. το κλείσιμο ή την αλλαγή οργάνωσης της επιχείρησης, η διακοπή της λειτουργίας του υποκαταστήματος της επιχείρησης που λειτουργούσε σε άλλη πόλη, αλλά και η παράβαση ή η πλημμελής εκτέλεση των καθηκόντων επό την πλευρά της εργαζόμενης.

Στην περίπτωση αυτή η καταγγελία πρέπει να είναι αιτιολογημένη και αντίγραφό της να κοινοποιείται και στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας (ΠΔ 176/1997).

Οποιαδήποτε συμφωνία ανάμεσα στον εργοδότη και την εργαζόμενη περί καταγγελίας σύμβασης εργασίας θεωρείται άκυρη, ακόμα κι αν ο εργοδότης καταβάλλει κατά την απόλυση τις αποδοχές, που θα εδικαιούτο η εργαζόμενη για το 18μηνο προστασίας. Σε περίπτωση ακυρότητας της απόλυσης, ο εργοδότης καθίσταται υπερήμερος.

1. ΑΔΕΙΑ ΤΟΚΕΤΟΥ ΚΑΙ ΛΟΧΕΙΑΣ

Σύμφωνα με την ΕΓΣΣΕ 2000-άρθρο 7, η εργαζόμενη έγκυος δικαιούται να απουσιάσει από την εργασία της για ένα διάστημα που προηγείται και ακολουθεί τον τοκετό. Η διάρκεια της άδειας αυτής ορίζεται σε δεκαεπτά εβδομάδες. Οι οκτώ εβδομάδες χορηγούνται πριν υποχρεωτικά πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού-άδεια τοκετού- και οι υπόλοιπες εννέα μετά τον τοκετό –άδεια λοχείας. Σε περίπτωση που ο τοκετός πραγματοποιηθεί πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού, το υπόλοιπο της άδειας χορηγείται μετά τον τοκετό υποχρεωτικά, έτσι ώστε ο συνολικός χρόνος της άδειας να είναι δεκαεπτά εβδομάδες.

Αλλά, ακόμα κι αν ο τοκετός πραγματοποιηθεί σε χρόνο μεταγενέστερο της πιθανής ημερομηνίας, η άδεια τοκετού παρατείνεται μέχρι την πραγματική ημερομηνία, χωρίς να μειώνεται αντίστοιχα και η άδεια λοχείας. Στην περίπτωση αυτή, η άδεια τοκετού θα υπερβαίνει τις 17 εβδομάδες.

Να σημειώσουμε ότι την άδεια αυτή δικαιούται η γυναίκα και στην περίπτωση που το τέκνο γεννήθηκε νεκρό ή πέθανε αμέσως μετά τον τοκετό.

Κατά τη διάρκεια της άδειας αυτής, ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να καταβάλει στην εργαζόμενη αποδοχές 15 ημερών, αν απασχολείται λιγότερο από ένα χρόνο ή 1 μηνός, αν απασχολείται περισσότερο από ένα χρόνο, σε περίπτωση που αυτή δεν πληροί τις προϋποθέσεις να λάβει παροχές από τον φορές ασφάλισης, στον οποίο υπάγεται.

Κι αυτό, σε περίπτωση που η εργαζόμενη δεν έχει χρήση του δικαιώματος αυτού μέσα στο ίδιο εργασιακό έτος, π.χ. σε περίπτωση απουσίας λόγω ασθένειας. Ο εργοδότης, εξάλλου, είναι υποχρεωμένος να καταβάλει στο ΙΚΑ τις εισφορές, που αντιστοιχούν στις 15 ημέρες ή στον 1 μήνα ανά περίπτωση. Οι καταβαλλόμενες εισφορές υπολογίζονται στο σύνολο των αποδοχών κι όχι στο ποσό που απομένει μετά την αφαίρεση όσων εισέπραξε η γυναίκα από το ΙΚΑ.

Παρενθετικά αναφέρουμε ότι η γυναίκα δικαιούται από το ΙΚΑ επίδομα μητρότητας, το οποίο ισούται με το 50% του τεκμαρτού ημερομισθίου της ασφαλιστικής κλάσης, στην οποία αντιστοιχεί ο μέσος όρος αποδοχών της των τελευταίων 30 ημερών που εργάστηκε πριν την πιθανή ημερομηνία τοκετού. Το επίδομα προσαυξάνεται κατά 10% για κάθε προστατευόμενο μέλος. Τέλος, η γυναίκα δικαιούται να λάβει από τον ΟΑΕΔ τη διαφορά μεταξύ των αποδοχών που θα της κατέβαλε ο εργοδότης και των επιδομάτων, που εισέπραξε από το ΙΚΑ.

Πρέπει, επίσης, να συμπληρώσουμε ότι με τον Ν. 3655/2005-άρθρο 141 παρ. 2 η μητέρα ασφαλισμένη για τους 12 μήνες, που ακολουθούν τον τοκετό καταβάλλει τις εισφορές κλάδου σύνταξης, που τη βαρύνουν, μειωμένες κατά 50%.

Το διάστημα της απουσίας της εργαζόμενης με άδεια τοκετού συμπεριλαμβάνεται για τον υπολογισμό των επιδομάτων Χριστουγέννων και Πάσχα και αδείας και δεν έχει καμία σχέση με την ετήσια κανονική άδεια.

2. ΜΕΙΩΜΕΝΟ ΩΡΑΡΙΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΗΤΕΡΩΝ (ΑΔΕΙΑ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ ΠΑΙΔΙΟΥ)

Σύμφωνα με την ΕΓΣΣΕ έτους 2002-άρθρο 6, όπως τροποποιήθηκε με την ΕΓΣΣΕ 2004, οι εργαζόμενες μητέρες, μετά τη λήξη της άδειας τοκετού και την επιστροφή τους στην εργασία, δικαιούνται μειωμένο ωράριο εργασίας για διάστημα 30 μηνών (2,5 χρόνια). Σύμφωνα, λοιπόν, με την ΕΓΣΣΕ και για τις αυξημένες φροντίδες για την ανατροφή του παιδιού για όλο το παραπάνω διάστημα δικαιούνται μειωμένο ημερήσιο ωράριο κατά μία ώρα. Μπορούν έτσι είτε να προσέρχονται νωρίτερα ή να αποχωρούν νωρίτερα από την εργασία τους κατά μία ώρα.

Εναλλακτικά, κι αν συμφωνεί και ο εργοδότης, η μείωση αυτή να καθορίζεται σε 2 ώρες για τον πρώτο χρόνο και 1 ώρα για το υπόλοιπο διάστημα των 6 μηνών. Πρέπει να τονίσουμε ότι αν η μητέρα κάνει χρήση της 6μηνας άδειας μητρότητας του ΟΑΕΔ (λεπτομέρειες αναφέρονται παρακάτω), θεωρείται ότι κατά τη διάρκειάς της έκανε χρήση του μειωμένου ωραρίου κατά μία ώρα.

Το δικαίωμα του μειωμένου ωραρίου έχουν και οι μητέρες που απασχολούνται με κάθε μορφή μερικής απασχόλησης και δεν τίθεται θέμα παραίτησής τους από αυτό. Επίσης, το έχουν οι θετοί και οι άγαμοι γονείς, ενώ μπορεί να το ζητήσει και ο πατέρας σε περίπτωση που η μητέρα εργάζεται και αποδεδειγμένα δεν κάνει χρήση του δικαιώματος.

Σε περίπτωση που διακοπεί η σχέση εργασίας κατά τη διάρκεια της άδειας ανατροφής και στη συνέχεια η γυναίκα προσληφθεί σε άλλο εργοδότη έχει το δικαίωμα να ζητήσει από αυτόν τη συνέχιση και την εξάντληση του δικαιώματος της άδειας, δηλ. του μειωμένου ωραρίου, για όδο χρόνο προβλέπεται μετά τον τοκετό.

Το μειωμένο ωράριο δεν επηρεάζει το ύψος των αποδοχών σε καμία περίπτωση.

Τελευταία με τον Ν. 4316/2014-άρθρο 3, που αφορά την προαγωγή του μητρικού θηλασμού, οι εργαζόμενες θηλάζουσες μητέρες στο δημόσιο και ιδιωτικό τομέα μπορούν να αντλούν με έκθλιψη και να αποθηκεύουν το μητρικό γάλα κατά τη διάρκεια του ωραρίου εργασίας τους και εντός του χώρου που ορίζεται από το φορέα εργασίας τους και ο οποίος ονομάζεται χώρος θηλασμού στην Εργασία.

Τελευταία, γίνεται ολοένα συχνότερο μητέρες εργαζόμενες να ζητούν εναλλακτικά να ασκούν το δικαίωμα του μειωμένου ωραρίου συγκεντρωτικά ανά εβδομάδα «μεταφρασμένο» σε ημέρα εργασίας ή ακόμα και σε συνεχόμενη άδεια.

Ο πρακτικός τρόπος υπολογισμού της ισόχρονης άδειας είναι από τον συνολικό αριθμό ημερών, που αντιστοιχούν στους 30 μήνες, να αφαιρούνται οι αργίες (εφόσον δεν συμπίπτουν με Σάββατο ή Κυριακή), τα Σάββατα και οι Κυριακές (εφόσον πρόκειται για πενθήμερη απασχόληση), μόνο οι Κυριακές (εφόσον πρόκειται για εξαήμερη απασχόληση), οι ημέρες της ετήσιας κανονικής άδειας που δικαιούται η εργαζόμενη στο διάστημα αυτό (2 ετών), καθώς και το εξάμηνο μητρότητας (αν χρησιμοποιηθεί).

Ο αριθμός των ημερών, που απομένει διαιρείται δια των ωρών εργασίας και το πηλίκον αποτελεί τον αριθμό ημερών της ισόχρονης άδειας. Στην περίπτωση που επιλεγεί αυτός ο τρόπος χορήγησης της άδειας ανατροφής, αν διακοπεί η σχέση εργασίας, η γυναίκα δεν μπορεί να ζητήσει από επόμενο εργοδότη –όπως αναφέρουμε παραπάνω- τη συνέχει της άδειας.

3. ΕΙΔΙΚΗ ΑΔΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑΣ 6 ΜΗΝΩΝ

Με τον Ν. 3655/200-άρθρο 142 & τον Ν. 3996/2011-άρθρο 36 παρ. 2 καθιερώθηκε το δικαίωμα της γυναίκας, ανεξάρτητα με το αν εργάζεται με σύμβαση ορισμένου ή αορίστου χρόνου κι εφόσον το δεχθεί και ο εργοδότης να απουσιάσει από την εργασία της για διάστημα 6 μηνών από τη χρονική στιγμή επιστροφής της κι εφόσον έχουν εξαντληθεί όλες οι άδειες που αφορούν τον τοκετό και την ανατροφή, ακόμα και η ετήσια κανονική άδεια.

Κατά τη διάρκεια του 6μήνου, η γυναίκα αμείβεται από τον ΟΑΕΔ, με βάση τις αποδοχές που καθορίζει η εκάστοτε ισχύουσα ΕΓΣΣΕ κι όχι με βάση τις αποδοχές, που θα ελάμβανε από τον εργοδότη της για το διάστημα αυτό. Επίσης από τον ΟΑΕΔ, δικαιούνται επιδόματα Χριστουγέννων και Πάσχα. Ο εργοδότης, τέλος, δεν καταβάλλει για το διάστημα αυτό ασφαλιστικές εισφορές.
Την άδεια αυτή δεν δικαιούται ο πατέρας.

4. ΓΟΝΙΚΗ ΑΔΕΙΑ

Σπάνια ζητείται, αλλά κάθε εργαζόμενος γονέας μπορεί να ζητήσει και γονική άδεια για το διάστημα από τη λήξη της άδειας μητρότητας και μέχρι της συμπλήρωσης του 6ου χρόνου ηλικίας του παιδιού. Η άδεια αυτή μπορεί να διαρκέσει 4 μήνες για κάθε γονέα και είναι βέβαια άνευ αποδοχών.

5. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ πδ 176/1997, όπως συμπληρώθηκε με το ΠΔ 41/2003, για την προστασία της υγείας και της ζωής των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών προβλέπονται η μετακίνηση της εργαζόμενης κατά τη νύκτα σε θέση ημέρας εφόσον υπάρχει ανάγκη, η χορήγηση άδειας με αποδοχές για τη διενέργεια εξετάσεων κ.ά.

Ακόμα, απαγορεύεται η νυκτερινή εργασία των εγκύων.

Με τον Ν. 134/194-άρθρο5 παρ.5 προβλέπεται η διατήρηση της θέσης που είχε η εργαζομένη πριν την αποχώρησή της σε άδεια εγκυμοσύνης και η επιστροφή της στην ίδια θέση με τη λήξη της άδειας μητρότητας, εκτός αν υπάρχει και πάλι σπουδαίος λόγος που δικαιολογεί την όποια μεταβολή (όπως κατάρτιση επιχειρησιακής σύμβασης), οπότε η εργαζόμενη οφείλει να την δεχθεί αφού διαφορετικά η άρνησή της θα θεωρηθεί ως οικειοθελής αποχώρηση.

Συντακτική Ομάδα Oenet
oenet.gr